Zespół jelita drażliwego

Zespół jelita drażliwego (z ang. Irritable Bowel Syndrome – IBS) jest przewlekłą chorobą przewodu pokarmowego o charakterze czynnościowym. Polega ona na nawracających zaburzeniach pracy jelit i ich nadreaktywności, niezwiązanych ze zmianami organicznymi lub biochemicznymi w organizmie.

IBS a liczby

Szacuje się, że na zespół jelita drażliwego jest jednym z najczęstszych zaburzeń czynnościowych jelit. Według ostatnich danych ta choroba dotyka 1 na 26 osób, w zależności od kryteriów diagnostycznych (obecnie stosuje się Kryteria Rzymskie IV).

Na zespół jelita drażliwego choruje ok. 3,8 proc. ludzi na całym świecie biorąc pod uwagę obecnie stosowane kryteria diagnostyczne, u dzieci występowanie szacuje się na 8,8 proc. Częstość występowania różni się między kontynentami i państwami – od 1 do 25 proc.

Większość przypadków rozpoznaje się u osób do 50. roku życia. Zespół jelita drażliwego ponad dwukrotnie częściej stwierdzany jest u kobiet, co jednak nie musi wynikać z ich większej zachorowalności, ale częstszego zgłaszania się po poradę lekarską.

Uważa się, że ogólnie – mimo dokuczliwych objawów – wiele przypadków pozostaje niezdiagnozowanych, gdyż chorzy często nie szukają pomocy medycznej.

Objawy i diagnostyka IBS

IBS to najpowszechniej występujące schorzenie układu pokarmowego. Do zdiagnozowania IBS stosuje się tak zwane wyżej wspomniane kryteria rzymskie – nieustępujący ból brzucha powinien występować przez minimum 3 dni w miesiącu przez okres trzech miesięcy przy zanotowaniu trzech objawów (takich jak redukcja występującego bólu po wypróżnieniu, zmiana wyglądu oddawanego stolca i częstotliwości wypróżnień przy towarzyszącym bólu). Często wspomnianym objawom IBS towarzyszą wzdęcia i nadmierne gazy. Diagnostyka IBS obejmuje wywiad i badanie lekarskie. By wykluczyć inne, poważniejsze choroby, pacjenci bywają często kierowani na badania USG jamy brzusznej, kolonoskopię bądź gastroskopię.

Wyróżniamy 4 rodzaje zespołu jelita drażliwego

• IBS-D – (ang. „Diarrhoea”): biegunka jako objaw dominujący u pacjentów - około 1/3 chorych;
• IBS-C (ang. “Constipation”): zaparcia jako objaw dominujący u pacjentów;
• IBS-M (Mix): pacjenci na zmianę doświadczają zaparć i biegunki;
• IBS-U (ang. “Unspecified”): ten typ zespołu jelita drażliwego nie spełnia kryteriów powyższych rodzajów: IBS-C, IBS-D czy IBS-M, ale pacjenci nadal cierpią na różne objawy IBS.

Przyczyny Zespołu Jelita Drażliwego

• uwarunkowania genetyczne – ryzyko wystąpienia dolegliwości jest większe, jeśli choroba wystąpiła u członków rodziny.
• ilościowe i jakościowe zaburzenia mikrobioty jelitowej (dysbioza) – u osób z IBS występuje wyższe ryzyko  pojawienia się zespołu rozrostu bakteryjnego (SIBO).
• aktywacja układu odpornościowego błony śluzowej jelita i zmiany w przepuszczalności jelitowej, wynikająca m.in. z dysbiozy, czynników dietetycznych, stresu.
• przebycie infekcji żołądkowo-jelitowych, wywoływanych przez bakterie, pierwotniaki, pasożyty i wirusy, skutkujących zaburzeniami czucia trzewnego – tzw. poinfekcyjny zespół jelita drażliwego.
• przewlekły lub przemijający stan zapalny – pozapalny zespół jelita drażliwego.
• nadwrażliwość trzewna i zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego – zaburzona reaktywność okrężnicy na różne bodźce, np. stres czy posiłek.
• czynniki psychologiczne, których rola jest coraz bardziej dostrzegalna – czynnikiem wyzwalającym bywa silny przewlekły stres, traumatyczne doświadczenia oraz zaburzenia psychiczne, jak depresja czy zaburzenia depresyjno-lękowe.

Leczenie

• ból i/lub wzdęcia: ryfaksymina alfa, leki rozkurczowe, przeciwdepresyjne trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD) lub selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI)
• biegunka: ryfaksamina alfa, loperam
• zaparcie: preparaty glikolu polietylenowego (makrogole),
• leki rozkurczowe, które mogą być stosowane w leczeniu IBS to hioscyna, drotaweryna. Leki przeciwdepresyjne są stosowane, żeby podwyższyć próg czucia trzewnego i łagodzić objawy zespołu jelita drażliwego: trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD) lub selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI).W terapii stosuje się też z dużym powodzeniem leczenie konopiami ( olejek CBD ,medyczna marihuana)

Bibliografia:

https://www.thelancet.com/journals/langas/article/PIIS2468-1253(20)30349-6/fulltext
"Leczenie dietetyczne pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego" Wasiluk D., Ostrowska L.; Nowa Medycyna, 3/2010, s. 89-95
"Epidemiologia dolegliwości brzusznych w polskiej populacji" Ziółkowski B. A, Pacholec A., Kudlicka M., Ehrmann A., Muszyński J.; Przegląd Gastroenterologiczny, 7/2012, s. 20–25
"Zespół jelita drażliwego – nowe spojrzenie na etiopatogenezę" Nehring P., Mrozikiewicz-Rakowska B., Krasnodębski P., Karnafel W.; Przegląd Gastroenterologiczny, 6/2011, s. 17–22